Atatürk’ten önce Anadolu’da tek (1) adam rejimi yoktu, meclis vardı!
Atatürk’ten önce Anadolu’da tek (1) adam rejimi yoktu, meclis vardı!
1914'te ülkede meclis egemenliği vardı. Mecliste ise İttihat ve Terakki Partisi hakimiyeti vardı. Padişah büyük oranda sembolik bir makamdı. Meclisi ve ülkeyi ise İttihatçılar yönetiyordu.
Atatürk’ten önce Osmanlı’da tek mutlak yönetici padişah mıydı?
Türkiye’de cehalet ideolojik dürtülerle desteklenmiş bir şekilde büyük bir ivme yakalamış durumda. Dincisinden sekülerine, 7’sinden 70’ine toplumun bütün kesimlerine sirayet etmiş olan takım tutar gibi parti ve siyasi hareket tutma eğilimi, derin ideolojik saplantılara sebebiyet veriyor. İnsanlar bu ideolojik saplantılarla bir kişiyi veya bir partiyi kulaktan dolma mesnetsiz bilgilerle ölümüne savunabiliyor.
Batı Anadolu’daki kurtuluş mücadelesinde çok önemli bir yere sahip olan ve modern cumhuriyetin kurucusu olan Mustafa Kemal de bu tür ideolojik saplantıların nesnesi durumuna düşebiliyor.
Her konuda olduğu gibi, Mustafa Kemal hususunda da toplum ikiye ayrılıyor. Bazıları Mustafa Kemal’i ölümüne savunup onu ilahlaştırma yoluna giderken bazıları Mustafa Kemal’in acımasız bir diktatör olduğu fikrini savunuyor.
Gerçek şu ki Mustafa Kemal de bizler gibi bir insandı. Her insan gibi onun da hataları olması gayet doğal. Mustafa Kemal’in yaptığı iyi şeylerin yanında hataları da mevcut. Bu hatalar farklı bir yazıda ayrıca tartışılabilir.
Mustafa Kemal’i ilahlaştıran kesimin bilmesi gereken şöyle bir gerçek var: Bu topraklara demokrasi, seçim ve meclis gibi kavramlar Atatürk ile gelmedi. 1800’lü yılların başından beri demokratikleşmeye giden yolun önünü açan süreç zaten başlamıştı. Bu sürecin doğal bir sonucu olarak, daha Mustafa Kemal doğmamışken Osmanlı Devleti’nde meclis, demokrasi, hürriyet, seçim ve seçilme gibi kavramlar zaten vardı. 1876’da ilan edilen ve Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası olan Kanun-i Esasi ile meşrutî yönetime geçilmişti. İstibdat döneminden sonra 1908’de İkinci Meşrutiyet ilan edildi.
Bir süre sonra, 31 Mart Olayı’nda II. Abdülhamid’e darbe yapıldı ve padişah tahttan indirildi. 1909’da Kanun-i Esasi’de yapılan değişikliklerle birlikte Osmanlı’da Padişahlık sadece sembolik bir makama dönüştü. Yani daha cumhuriyet ilan edilmeden 14 yıl önce Osmanlı’da tek adam rejimine son verilmişti.
Atatürk’ten Önce Türkiye’de Tek Adam Rejimi Yoktu
Osmanlı Devleti 1912-13 Balkan Savaşları’na meclis önderliğinde ve kararıyla girdi.
Yine Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’na meclis önderliğinde ve kararıyla girdi.
1914’te ülkede meclis egemenliği vardı. Mecliste ise İttihat ve Terakki Partisi hakimiyeti vardı. Padişah büyük oranda sembolik bir makamdı. Meclisi ve ülkeyi ise İttihatçılar yönetiyordu.
İttihatçılar ülkeyi savaşa soktu ve savaş kaybedildi.
Bunun neticesinde Osmanlı toprakları işgal edildi.
Anadolu’da işgal karşıtı milli savunma hareketleri başladı.
Mustafa Kemal bu hareketlerin tek bir noktadan idare edilip İstanbul Hükümeti’nin saf dışı bırakılmasını sağladı.
1921 Anayasası ile özgürlükçü ve demokratik bir devlet ve yönetim için ilk adımlar atıldı.
Batı Anadolu’daki işgaller Atatürk önderliğinde sona erdirildi.
Doğu’da Kazım Karabekir Paşa önderliğinde bugünkü sınırlara ulaşıldı.
Güneydoğu Anadolu ise büyük oranda halk mücadelesiyle işgalden kurtarıldı.
İşgaller sona erdikten sonra Atatürk kendi ajandasını devreye sokmaya başladı. Bu amaçla 1921 Anayasası görmezden gelinerek 1924 Anayasası oluşturuldu.
Atatürk önderliğinde tek adam rejimine geçildi.
Demokrasiye geçiş, sürekli olarak “ülkenin hazır olmadığı” gerekçesiyle ertelendi.
Kurtuluş Savaşı kahramanı ve gazisi Kazım Karabekir Paşa gibi isimler ise Cumhuriyet Halk Fırkası ve Atatürk’ün seçimleri kaybetmekten korktukları için çok partili hayatı sürekli askıya aldıklarını söyler. Hatırlanacağı üzere Kazım Karabekir, İstanbul Hükümeti tarafından Atatürk’ün yakalanması yönündeki emre karşı çıkmış ve kendi emrindeki orduyu Atatürk’ün emrine vererek Atatürk’ün İstanbul Hükümeti’nin eline geçmesine engel olmuş bir kişidir. Dolayısıyla, kendisinin Atatürk konusunda sunduğu bilgiler değerlidir.
Neticede, cumhuriyetin ilanından önce Anadolu’da tek adam rejimi yoktu, meşruti yönetim ve meclis vardı. Ancak demokrasi ve cumhuriyet vaadiyle kurulan Türkiye Cumhuriyeti 1950 yılına kadar fiilen tek adam rejimi tarafından yönetildi.
News
