Enerjide dışa bağımlı bir ülke olan Türkiye’de İran’ın doğalgaz vanalarını kapatması sonrasında zor günler yaşanıyor.
İktidarın basiretsizliği yüzünden mevcut doğalgaz rezervi sanayiciye enerji verilmesine olanak sağlayacak düzeyde değil. Hal böyle olunca iktidar çözümü sanayiciye enerji vermemekte buldu.
Günlerdir enerji kesintisi nedeniyle kapalı olan fabrikalarda üretim durmuş durumda. Bazı sanayiciler yurtdışından gelen talepleri zamanında yetiştirip yetiştiremeyeceğinden emin olamadığından ecel terleri döküyor.
Enerjide dışa bağımlı olan Türkiye’de bu tür enerji kesintileri durumları için önceden hazırlık yapılması gerekiyor. Bu amaçla yurtdışından gelen doğal gazın bir kısmı depolarda rezerv olarak saklanmalı ve bu tür enerji sıkıntısı yaşanan dönemlerde vatandaş ve sanayici enerji kesintisi yaşamamalıydı.
Ancak AKP’nin basiretsizliği bu seferde devreye girdi. Doğal gaz rezervlerinde sanayiciyi bir-iki hafta idare edecek düzeyde bile doğal gaz depolanamadığı anlaşılıyor.
İktidarın bu hazırlıksızlığı hem vatandaşa hem de sanayiciye olumsuz yansıyacak.
Sanayide meydana gelen elektrik kesintisi nedeniyle üretimde milyarlarca liralık kayıplar yaşanıyor, yaşanacak. Bu kayıplar doğrudan ve dolaylı olarak hem yerli sanayicinin hem de vatandaşın sırtına ekstradan yük olarak binecek. Bunun neticesinde AKP iktidarının basiretsizliğinin bedelini tekrar vatandaş ödeyecek.
İran’ın doğal gaz sevkiyatını askıya alması kafalarda “İran’a borç mu var” sorularına yol açmış durumda. İktidardan yapılan açıklamada ise İran’a karşı ödemeler konusunda bir sorun yaşanmadığı söyleniyor. Peki yaşanan enerji kesintisinin nedeni ve sorumlusu kim?
Enerji Bakanlığı da yapılan kesintinin gayet doğal olduğunu savunarak herhangi bir problem olmadığını iddia ediyor. Oysa sanayide yaşanan kesintiler sorunun ne denli büyük olduğunu açıkça gözler önüne seriyor.
Enerji Bakanı Fatih Dönmez’in konuyla ilgili açıklamaları ise şöyle:
Bakanlık olarak arz güvenliği en çok önem verdiğimiz konu… Son yıllarda bu güvenliği sağlamak için altyapımızı geliştirdik. Elektrik üretiminde 100bin megawatt üretim gücümüz var ve üretimi 60bin megawatt’a kadar yapabiliyoruz. İran’dan gazın kesilmesi, üretimi nerdeyse yarı yarıya etkiledi. Şehirlerin gazını kesme imkanı olmadığı için, sanayi üzerinden bunu yönetmeye çalışıyoruz. Diğer taraftan, 1-1,5 yıldır çok kurak geçiriyoruz. Barajlar son 27 yılın en düşük düzeyinde ve bu bize geçen yıl ciddi elektrik kaybı getirdiği için doğalgaz tüketimini de artırdı. Bu zorluklara rağmen, vatandaşları elektriksiz bırakmamak için elektrik tedarikçileriyle sıkı bir çalışma yaptık. Şu anda İran hariç tüm doğalgaz tedarik noktaları tam kapasite çalışıyor. Diğer taraftan yurt içi tüm doğalgaz tedarik firmalarının kapasitelerini de artırdık. Yurtiçinde milli enerji kapasitemize artırmak için yurt genelinde çok sayıda projeye imza attık. Tüm bu projeler, sanayicilerimiz için son 3-4 yıldır kesinti yapılmamasını sağladı. Geçmiş yıllarda yine zorlu, sanayiciler için kesinti yapılan yıllar olmuştu.
İran konusunda kamuoyunda çok bilgi kirliliği var. Botaş’ın İran’a borcu olduğu ve İran’ın gazı iletmesine rağmen Türkiye’nin teknik sebepler sebebiyle gazı alamadığı gibi iddialar kesinlikle gerçek dışıdır. Bunların hepsi elimizde raporla mevcut. İran geçen hafta iletim hatlarında kaçak olduğunu ve düzeltmek için 10 güne ihtiyaç olduğunu bildirdiler. Bizim ekiplerimizde kaçağın olduğu yere gidip, gerçek olduğunu teyit ettiler. Biz, İran’a en azından durumu şimdilik idare edilmesini ve büyük tamiratın kış ayları bitince yapılmasını istedik ama İran bunun mümkün olmadığını söyledi.
Şu anda Türkiye’nin büyük kesmi kar altında, bu yüzden 81 ilin 73’ünde doğalgaz kullanımı rekor düzeyde…Normalde soğuk hava dalgası ülkemizde gecikmlei yayılırdı ama şu an çok hızlı yayıldığı için doğalgaz talebi ülke genelinde çok fazla.
Gelinen noktada hem Sanayi Bakanlığı, hem TOBB, hem de OSB ve OSBÜK’le bu süreci nasıl atlatacağımızın çalışması yapıldı.
Aslında bunu 10 günde atlatabileceğimizi düşündük. 10 gün düşük kapasiteyle çalışılacağına, 2-3 gün tam kapanma yapıp, sonra tam kapasiteye dönülsün önerisi geldi. Biz de tamam dedik. Ancak, burada bazı sanayiciler çok daha zorlanabilir ve kritik durumdalar. Özellikle, üretimde kritik prosesi olanlar yani, üretimde belirli bir ısı gerekli olanlar çok önemli. Her OSB’den, bu kritik prosesleri olan firmaları tek tek tespit etmesini istedik. Onlar da tespitlerini yaptılar. Bu firmalarda üretim devam edecek.
Kesinti yapılacak firmalar için ise ikili bir grup ayrımına gittik. OSB’lerde Pazartesi, Salı, Çarşamba bir grup, Çarşamba, Perşembe, Cuma bir grup kesinti olacak.
Bir diğer mevzu, İran da şu anda ciddi bir soğuk hava dalgasıyla karşı karşıya ve kendi iç doğalgaz talebi artıyor. Bunu, İran resmi olarak ifade etmese de, biz durumun farkındayız. Tabii ki, bu durum İran’ın bize doğalgazı azaltması için gerekçe değil. Çünkü İran’la aramızda iletimle ilgili kontrat var. Bu kontrata uyulması gerekiyor.