Dolar neden yükseliyor? Dolar daha da yükselecek mi? Dolar ne zaman 10 lira olacak?
Son yıllarda Türkiye’de Merkez Bankası’nın özerkliğini fiilen kaybetmesiyle birlikte Merkez Bankası’nın itibarı zedelendi. En son Merkez Bankası başkanlığına Naci Ağbal’ın getirilmesiyle birlikte Merkez Bankası’na olan güven tekrar artmaya başlamıştı.
Naci Ağbal, Türkiye’nin içinde bulunduğu derin ekonomik krize uygun olarak politika faizini yüksek seviyelerde tuttu. Böylece dövizin kontrolsüz bir şekilde artmasının önüne geçildi. Zira dolar arttıkça yurtiçinde mal ve hizmetler daha da pahalılaşıyor. Bunun sonucunda Türk Lirası’nın alım gücü zayıflıyor. TL’nin değer kaybetmesiyle birlikte mal ve hizmet fiyatlarındaki artış enflasyonu arttırıyor.
Naci Ağbal’ın sıkı para politikası az da olsa meyvelerini vermeye başlamıştı ki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Merkez Bankası ve Naci Ağbal’ın politika faizi kararını sert bir dille eleştirmeye başladı. Erdoğan birkaç ay boyunca ülke ve dünya gerçeklerinden uzak bir şekilde “faiz sebeptir” diyerek Merkez Bankası’nı ve Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal’ı baskı altına aldı. Ancak buna rağmen Merkez Bankası politika faizinde indirime gitmedi.
Bunun üzerine Merkez Başkanı Ağbal yıllardır süregelen ekonomik kriz için günah keçisi ilan edildi. 20 Mart Cumartesi sabahı vatandaşlar uyandığında Naci Ağbal’ın sürpriz bir şekilde görevden alındığını öğreniyordu. Krizin eşiğine gelmiş bir ekonomiyi devralan ve doğru ilacı uygulayan TCMB başkanı Naci Ağbal, beş ayını dolduramadan görevden alındı.
2020’de 6 Kasım Cuma gününü 7 Kasım Cumartesi’ye bağlayan gece yarısı bir Erdoğan Kararı ile Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı’na atanan Naci Ağbal, 132 günlük kısa bir sürenin ardından yine bir Erdoğan Kararı ile görevden alınmış oldu.
Naci Ağbal göreve geldiği 7 Kasım 2020 tarihinden önce dolar 8.50 seviyesine kadar yaklaşmıştı. Naci Ağbal döneminde alınan doğru kararlar sonucunda Naci Ağbal’ın son görev günü olan 19 Mart 2021 tarihinde dolar 7.20 seviyesine kadar gerilemişti.
Naci Ağbal’ın görevden alınıp yerine Şahap Kavcıoğlu’nun atanmasından sonraki süreçte politika faizi aynı kalmasına rağmen dolar 8.76 seviyesine kadar fırladı. Bunda Şahap Kavcıoğlu’nun havuz medyası olan yenişaf*k gastesindeki kariyeri de etkili oldu.
Merkez Bankası Başkanlığına atanan Şahap Kavcıoğlu, yenişafak gastesi ekonomi sayfası köşe yazarı idi. yenişafak gastesi Naci Ağbal zamanında politika faizinin 200 baz puan arttırılmasını “operasyon” olarak yorumlamış ve “Bu operasyonu kim adına çektiniz” manşetiyle Naci Ağbal ve ekibine ağır ithamda bulunmuştu.
Yukarıda gördüğünüz manşetten sadece saatler sonra gece yarısı bir Erdoğan kararı ile Naci Ağbal’ın görevine son verildi. Yine aynı karar ile Merkez Bankası Başkanlığı’na yenişafak ekonomi yazarı Şahap Kavcıoğlu atandı.
Şahap Kavcıoğlu 23 Eylül 2021 tarihine kadar 6 ay boyunca politika faizini Naci Ağbal ve ekibinin getirdiği %19’da sabit tuttu. Ancak buna rağmen Naci Ağbal döneminde 7.20 lira olan dolar 8.76 seviyesini görerek rekor kırdı. Bunun temel sebebi iç ve dış kamuoyunda ve piyasalarda sıradan bir gazetenin manşetiyle Merkez Bankası’na operasyon çekilebileceği algısının yerleşmiş olmasıydı.
Erdoğan’ın faizler düşsün diyerek Merkez Bankası’nı baskı altına alması sonucunda 23 Eylül 2021 tarihinde Merkez Bankası politika faizini %19’dan %18’e düşürdü. Bunun sonucunda dolar 8.89 lira seviyesini aşarak yeni bir tarihi rekor kırdı.
Merkez Bankası yaptığı açıklamalarda faizin, enflasyon oranının üzerinde tutulacağına işaret ediyordu. Ancak 3 Eylül 2021 tarihinde açıklanan yıllık enflasyon verileri Merkez Bankası’nın yüzde 19’luk politika faizinin üstünde gerçekleşerek %19.25 oldu.
Bu durumda Merkez Bankası’nın daha önce yaptığı açıklama gereği politika faizini de arttırması gerekiyordu.
Ancak TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu açıklanan enflasyon verilerinden sonra, “Küresel merkez bankacılığında, para politikası duruşu belirlenirken, para politikasının etkisi dışında olan kısa vadeli arızi unsurlardan arındırılmış çekirdek enflasyon göstergeleri esas alınır,” şeklinde bir açıklama yaparak bırakın politika faizini arttırmayı, faizin düşürüleceği yönünde sinyal verdi.
Buna bağlı olarak, 1 Eylül 2021’de 8.26 lira seviyesine kadar gerilemiş olan dolar tekrar hızla yükselmeye başladı. 23 Eylül’de politika faizinin %18’e düşürülmesiyle birlikte dolar 8.89 TL’yi de aştı.
Merkez Bankası’nın mevcut aciz ve güçsüz durumu ile hükümetin yangına benzinle gitmesinden yola çıkarak doların daha da yükselmesi bekleniyor.
Türkiye’nin ABD ile olan ilişkilerinin tekrar kötü bir atmosfere teslim edilmesi de TL’yi dolar karşısında zayıf düşürüyor.
Erdoğan Merkez Bankası’nı baskı altına almaktan vazgeçmezse, yenişafak gibi sözde gazeteler eliyle Merkez Bankası’nın ve Merkez Bankası Başkanı’nın itibarı ayaklar altına alınırsa ve mevcut ekonomik krize yönelik kalıcı çözümler bulunmazsa dolar 10 lira da olur 15 lira da…
Umuyoruz ki TCMB eskisi gibi özerk bir yapıya kavuşur ve herkes kendi işini yapar.